Zwolnienie lekarskie „L4” bez tajemnic, czyli druk ZLA- praktyczny przewodnik

Stare, dobre zwolnienie lekarskie- w ostatnich miesiącach nieustannie powraca do mnie ten temat. Mimo, że obecnie już w nowej- zinformatyzowanej formie.

Jak to jest, że jednostronicowy dokument, może budzić tak wiele wątpliwości, emocji, roszczeń i nieporozumień?

Pewne niejasności systematycznie powtarzają się, dlatego postawnowiłam zebrać w jednym miejscu odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące zwolnień lekarskich.

Na początek krótki przegląd zagadnień, które pojawią się w dzisiejszym wpisie. W razie, gdyby ktoś potrzebował na szybko znaleźć konkretną odpowiedź.

/ Dla osób pragnących cierpliwie i dogłębnie przeczytać cały artykuł- zalecam lekturę od fotki z kubkiem:)/

FAQ zwolnienie lekarskie= zasiłek CHOROBOWY:

 

• Czym jest zwolnienie lekarskie?

Czy to tylko glejt, który pozwala z czystym sumieniem nie robić, a zarobić?

• Komu można je wystawić?

Czy każdemu zatrudnionemu należy się zwolnienie lekarskie na druku ZLA?

• Kto może wypisać druk ZLA?

Czy każdy lekarz ma uprawnienia w tym kierunku?

• Kiedy można wystawić zwolnienie lekarskie?

A konkretnie: ile dni wstecz można wypisać zwolnienie? Ile dni wprzód można wystawić zwolnienie?

• Jak długo trwa zwolnienie lekarskie?

Czy są sztywne ramy czasowe niezdolności do pracy dla danego schorzenia?

• Ile zwolnień lekarskich można wziąć w ciągu roku?

Czy istnieje limit ilościowy lub sumaryczny okres czasowej niezdolności do pracy dostępny w ciągu roku?

• Co się dzieje w wypadku, jeśli wykorzystamy przysługujący nam rocznie limit zwolnienia?

Czy wówczas automatycznie jesteśmy zmuszeni do powrotu do pracy lub zostajemy z niej zwolnieni?

• Jaka będzie wysokość wypłaconej pensji? 

W jakich wypadkach można liczyć na 100% wypłaty?

• Co widzi pracodawca na zwolnieniu?

Czy szef będzie wiedział, na co choruje pracownik? 

• Czym są kody na zwolnieniach?

A co to są kody na zwolnieniach???:)

• Jaki adres podać na zwolnieniu? Zamieszkania czy zameldowania?

Przecież ZUS ma moje dane, więc po co jest to potrzebne?

• Czym jest zwolnienie z leżeniem, a czym z chodzeniem?

Czy muszę być 24 h/ dobę w piżamie i pod kołdrą, żeby nikt się nie przyczepił do zasadności zwolnienia?

• Kto decyduje o konieczności przeprowadzenia kontroli zwolnienia?

Czy ktoś to w ogóle kontroluje?

• Czy istnieje konieczność zgłoszenia niezdolności do pracy we wszystkich miejscach zarobkowania czy można zrobić to wybiórczo?

Czy mając wiele miejsc pracy, mogę dostarczyć zwolnienie lekarskie tylko jednemu pracodawcy, a drugiemu już nie? 

 

FAQ zwolnienie „na opiekę”= zasiłek OPIEKUŃCZY: 

 

Natomiast w kontekście zasiłku opiekuńczego, czyli tzw „opieki„:

• Nad kim można sprawować płatną opiekę?

Czy tylko nad dzieckiem? I czy dziecko musi być chore?

• Do którego lekarza zgłosić się po zwolnienie?

Czy może to być Twój (opiekuna) lekarz rodzinny?

• Jak długo można przebywać na zwolnieniu „na opiekę”?

Czy to tyle samo, co w wypadku „zwykłego” zwolnienia?

• Czy zawsze na opiekę nad chorym dzieckiem przysługuje zasiłek opiekuńczy? 

Może w ramach opieki nad dzieckiem uda się pojechać na wspólne, rodzinne wakacje?

 

PODSTAWA PRAWNA zasiłek chorobowy i opiekuńczy:

 

Przepisy, na podstawie których wystawiane są zwolnienia, są już mocno wiekowe.

Jest to, w większości wypadków:

  „Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa” z dnia 25 czerwca 1999 r.

oraz ” Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim”.

Oczywiście odpowiedzi na wszelkie zawiłości prawne odnajdziecie w tych przepastnych dokumentach. Moim celem jest jedynie przybliżenie tych fragmentów, ktore zwykłemu śmiertelnikowi, mają realne szanse przydać się, chociaż raz do roku.

ZASIŁEK CHOROBOWY

•  

Czym jest?

Zwolnienie lekarskie, zasiłek chorobowy, druk ZLA, czasowa niezdolność do pracy, L4…W gruncie rzeczy chodzi o to samo. Cała ta biurokracja jest konieczna, abyśmy, mimo absencji w pracy, otrzymali ostatecznie przelew na konto.

W kontekście prawnym dokument ten jest orzeczeniem o czasowej niezdolności o pracy. Orzeczenie, więc i lekarz orzecznik, który taką, a nie inną decyzję podejmuje.

I teraz ciekawa kwestia: druk ZLA może zostać wystawiony lub nie, niezależnie od woli pacjenta. O ile wydaje się to oczywiste w sytuacji, gdy pacjent próbuje uzyskać zwolnienie lekarskie bezpodstawnie, o tyle sytuacja odwrotna może budzić zdumienie.

Nie jest szczególnie istotne, czy my jako pacjenci wyrażamy zgodę na wystawienie druku ZLA, czy też nie!

Pamiętajmy, że orzeczenie o czasowej niezdolności do pracy, nie jest jakimś tam świstkiem dla szefa albo zapchajdziurą, gdy brakuje nam już urlopu.

Jeśli mam pod opieką zawodowego kierowcę, ze świeżo zdiagnozowaną padaczką, to moim obowiązkiem jest ochronić innych użytkowników ruchu i orzec o jego niezdolności do pracy. A pacjent- chce czy nie, zwolnienie lekarskie powinien otrzymać.

Komu można je wystawić?

Wbrew pozorom, aby potrzebować zwolnienia na druku ZLA nie wystarczy tylko mieć jakiejkolwiek pracy. Trochę zależy od rodzaju umowy, jaką zawarliśmy z pracodawcą.

Niemniej jednak, większość osób pracujących potrzebuje uzyskać zwolnienie właśnie na tym druku. Są to osoby, które odprowadzają składkę ubezpieczenia do ZUS/ KRUS lub np. służby mundurowe. Bezrobotni zarejestrowani w Urzędzie Pracy również takie zaświadczenie otrzymują w razie choroby.

Strzeżcie się jednak! Tylko nieliczni mogą pozwolić sobie na złamanie nogi w pierwszym dniu pracy, jeśli wcześniej nie opłacali składek. Do tej grupy należą m.in. świeżo upieczeni absolwenci, posłowie i osoby, które tą nogę złamały w drodze do pracy.

(W większości wypadków zatrudnienia nabywamy takiego prawa po 30 dniach nieprzerwanej pracy i odprowadzania z jej tytułu składek (gdy to odprowadzanie jest naszym obowiązkiem). Dla osób, które ubezpieczają się dobrowolnie czas ten wydłuża się trzykrotnie. Czasem można załapać się na świadczenie nawet po okresie ustania ubezpieczenia, ale okres ten jest dość krótki i ściśle zależny od rodzaju schorzenia.)

 

Kto może wypisać druk ZLA?

Każdy lekarz, który zawarł umowę z ZUS. Prawdą jest, że nie każdy czynny zawodowo medyk ma obowiązek ją zawrzeć. Jeśli jednak nie ma takich uprawnień, a pracuje np. w Ambulatorium Chirurgicznym, niewątpliwie cierpi na wyjątkowo upiorny typ poczucia humoru.

Nie ma tygodnia, żeby jakiś poturbowany cyklista nie prosił o wystawienie zwolnienia, po zaliczonej już w danym dniu wizycie na izbie przyjęć.

Niezwykle istotny jest tu fakt, że niezdolność do pracy można stwierdzić wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia pacjenta.

Czyli: jeśli o 8-ej potrącił Cię samochód, o 10-ej konsultowano Cię w SOR, o 14-ej wypuszczono z rozpoznaniem urazowym, ale nie wystawiono Ci druku ZLA- wiedz, że czeka Cię jeszcze jedna wizyta. Z pełnym badaniem i tworzeniem raz jeszcze pełnej dokumentacji np. w przychodni POZ.

Uważam, że takie podsyłanie sobie pacjentów jest olbrzymią stratą czasu i zasobów nie tylko lekarzy i pacjentów, ale też całego systemu. Sytuacje te zdarzają się nagminnie i jeśli pomnożycie je przez tysiące, robi się nieciekawie.

Jeśli znajdziecie się kiedyś w podobnej sytuacji- nie dajcie się zapędzić w kozi róg i spróbujcie wyegzekwować załatwienie Waszej sprawy od początku do końca. W jednym miejscu.

Kiedy można wystawić zwolnienie lekarskie?

Jest to chyba najczęstsza przyczyna wątpliwości pacjentów. O ile nie leczycie się u lekarza psychiatry, możecie zapomnieć o długim okresie wstecznego wystawiania zwolnień.

Nie usprawiedliwicie nieobecności w pracy w zeszłym miesiącu. Wszystko rozgrywa się tu w obrębie tygodnia. A konkretnie 3 dni wstecz i 4 wprzód.

Ponieważ czasem liczenie do 7-miu to aż nadto- przygotowałam (dla Nas:) prostą infografikę.

Odnośnie zwolnień wystawianych z wyprzedzeniem:

Oraz tych wystawianych wstecznie:

Dla zainteresowanych więcej szczegółów we wpisie na portalu prawnym.

Na jak długo wystawia się zwolnienie lekarskie?

Każda jednostka chorobowa niesie ze sobą przewidywany okres rekonwalescencji. To nieistotne ze na 2 dni głupio wracać do pracy. Albo, że święta za pasem.

Istotne jest za to, że przy stwierdzaniu czasowej niezdolnośći do pracy  bierzemy pod uwagę stan zdrowia pacjenta wraz z uwzględnieniem rodzaju i warunków pracy.

Można przypuszczać, że młody pracownik biurowy po urazie (który np. chce skorzystać z formy pracy home office) uzyska sprawność szybciej, niż schorowany 60-letni pracownik fizyczny z tą samą dolegliwością.

Nie mierzymy pacjentów jedną miarą. Stąd możliwe jest wystawianie zwolnień o skrajnie różnym czasie trwania, nawet z tym samym rozpoznaniem.

Ile zwolnienia można wziąć w ciągu roku?

Całościowa długość zasiłku chorobowego to w sumie 182 dni rocznie (z małymi wyjątkami: gruźlica/ ciąża, gdzie długość ZLA to 270 dni).

Co się dzieje w wypadku, jeśli wykorzystamy przysługujący nam rocznie limit zwolnienia?

Możemy uzyskać roczne świadczenie z ZUSu, zwane „świadczeniem rehabilitacyjnym„. Są 3 warunki.

1. Wykorzystaliśmy już cały okres zasiłku chorobowego
2. Nadal jesteśmy niezdolni do pracy
3. Rokujemy odzyskanie zdolności do pracy przy odpowiednim leczeniu lub rehabilitacji

Jak wysoko płatne będzie nasze zwolnienie lekarskie?

Są 3 przedziały. Przeciętny śmiertelnik może liczyć na 80% wypłaty (tzw. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, czli tego, co zwykle przychodzi na konto od pracodawcy).

Nieszczęśnik poddany hospitalizacji za wikt i opierunek pozbywa się 10% wypłaty i otrzymuje na konto 70%.

Prawdziwy szczęściarz(?) (ten który złamał nogę w drodze do pracy) może liczyć na pełną wypłatę. Podobnie gdy szczęściarzy jest dwoje, a druk ZLA wystawiony zostaje w okresie ciąży.

Jaki adres podać na zwolnieniu?

Prawdę mówiąc, to nie musi być żaden z podanych do ZUS, czy innych urzędów adresów.

Adres na zwolnieniu ma zgadzać się z miejscem faktycznego pobytu osoby chorej, w trakcie trwania niezdolności do pracy.

Czyli nawet, jeśli  planujemy krótkotrwałą przeprowadzkę do siostry , jesteśmy zobowiązani poinformować o tym fakcie ZUS. Wpiszmy już od początku adres zgodny ze stanem faktycznym. A jeśli ulegnie on zmianie, należy wysłać do urzędu informację o zmianie miejsca pobytu.

Czym jest zwolnienie lekarskie z leżeniem, a czym z chodzeniem?

Pacjenci często myślą, że gdy na zwolnieniu figuruje liczba 2, czyli „może chodzić”, to nawet spotkanie samego Prezesa ZUS w centrum handlowym im nie zaszkodzi. Tymczasem prawda o cyferkach 1 i 2 jest znacznie bardziej banalna.

ZUS prosząc o określenie, czy pacjent może chodzić, tak naprawdę głównie dopytuje lekarza, czy chory jest w stanie dotrzeć na ewentualną kontrolę prawidłowości orzeczenia czasowej niezdolności do pracy  do siedziby ZUS, czy trzeba w tym celu nachodzić go w domu.

Kto decyduje o konieczności przeprowadzenia kontroli zwolnienia?

Kontrole przeprowadzane są wyrywkowo przez ZUS, ale również na zgłoszenie podejrzliwego pracodawcy lub po korespondencji typu „uprzejmie donoszę„. 

Co widzi pracodawca na zwolnieniu?

Pacjenci często niepokoją się, że pracodawca pozna dokładne rozpoznanie, będące przyczyną ich nieobecności w pracy. Teoretycznie „spokojna głowa”, bo kod rozpoznania (z klasyfikacji chorób, tzw. ICD 10) jest zatajony na egzemplarzu dla firmy.

Aczkolwiek miejmy na uwadze, że jeśli druk przesyłany jest np. przez Oddział Diabetologiczny lub Poradnię Zdrowia Psychicznego, to raczej nie możemy liczyć na pełną tajność naszych danych.

Czym są kody na zwolnieniach?

Kody ułatwiają nam klasyfikację pewnych szczególnych grup pacjentów. Większość jest nobilitująca, bo:

• pozwala uzyskać  dłuższe świadczenia ( 270 dni w razie zachorowania na gruźlicę, kod D)
• wyższe i dłuższe świadczenia (czyli np. 270 dni zasiłku i 100% pensji w razie ciąży, kod B)
• lub w ogóle je uzyskać osobom nieubezpieczonym (w razie zachorowania nawet do 3 miesięcy od zakończenia ubezpieczenia, kod E).
• Kod A zarezerwowany jest dla pacjentów, którzy przeliczyli siły na zamiary i zmuszeni byli wrócić na zwolnienie lekarskie po okresie powrotu do pracy. Pomaga to prawidłowo wyliczyć dostępny jeszcze na dany rok okres zasiłku, mimo przerwy w trwaniu zwolnienia lekarskiego.

Jest też niechlubny kod C, gdzie pierwsze 5 dni zwolnienia jest bezpłatne, ponieważ spowodowane jest ono brawurowym piciem i ZUS tego nie pochwala. (jeśli na którymś ze swoich zwolnień widzisz kod C, zapraszam do wpisu „O czym pamiętać sącząc piątego drinka?”)

Pamiętajmy, że na nasz pisemny wniosek lekarz może zrezygnować z wpisania kodu B lub D w druk zwolnienia. Działa to jednak i w drugą stronę. Wszelkie kody medyk może umieścić w dokumentacji do ZUS dopiero po okazaniu stosowanych uprawnień np. karta ciąży czy wypis ze szpitala ze stosownym rozpoznaniem.

Czy istnieje konieczność zgłoszenia niezdolności do pracy we wszystkich miejscach zarobkowania? 

Niestety ZUS nie uznaje żadnych wyjątków. Jeśli jesteś niezdolny do pracy w jednym miejscu- jesteś niezdolny we wszystkich.

Nawet, jeśli sposób wykonywanej w nich pracy znacząco się różni (np. ratownictwo wysokogórskie w dzień vs. klejenie znaczków pocztowych wieczorową porą)- nie ma litości. Czekają Cię przymusowe wagary od całej aktywności zawodowej.

 

ZASIŁEK OPIEKUŃCZY:

Nad kim można sprawować płatną opiekę?

Nad chorym dzieckiem do ukończenia 14 lat (wtedy jest to 60 dni rocznie) oraz nad innym chorym członkiem rodziny ( krótszy okres, 14 dni rocznie).

Dla sprostowania za rodzinę uznajemy: żonę/ męża, rodziców, TEŚCIÓW, dziadków, wnuków i rodzeństwo. Szwagier odpada. Kot też. Co istotne w tej grupie znajdą się również dzieci>14 lat. Z tym, że całościowy okres zwolnienia jest wówczas krótszy, niż gdy były młodsze: 14 dni vs. 60 dni).

Pamiętajmy jednak, że sumarycznie tych dni nie jest 74. Absolutne roczne maksimum to 60 dni zasiłku opiekuńczego.

Czy jest opcja sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem?

Tak, ale musi być to prawdziwy maluch, do ukończenia 8 lat. Nie przejdzie rodzinny wyjazd nad morze pod pretekstem sprawowania opieki, ponieważ takie zaświadczenie można uzyskać tylko w 2 sytuacjach: jeśli rodzic stale opiekujący się dzieckiem zaniemoże i sam znajdzie się w szpitalu lub gdy żłobek/ przedszkole/ szkoła ogłosi nieprzewidziane zamknięcie. Na potwierdzenie obu tych zdarzeń potrzebne będą stosowne dokumenty.

Do którego lekarza zgłosić się po zwolnienie?

Opcje są 3: A) dowolny lekarz, którego spotkacie akurat w tramwaju, B)medyk, który widuje raz do roku potencjalnego opiekuna chorej osoby na pobraniu krwi do badań okresowych C) lekarz, który ma pod swoją opieką chorego, na którego wypisywane jest zwolnienie.

Już na zdrowy rozum potraficie pewnie udzielić sensownej odpowiedzi.

Ważne jest, że na druku wpisuje się dane OPIEKUNA, a nie pacjenta!

Jak długo można przebywać na zwolnieniu „na opiekę”?

Jak wyżej, będzie to albo 60 dni (dla zdrowego dziecka do lat 8 i chorego do 14) albo 14 dni dla pozostałych chorych członków rodziny.

Czy zawsze na opiekę nad chorym dzieckiem przysługuje zasiłek opiekuńczy? 

Jeśli w domu i zagrodzie znajduje się inna osoba zdolna zapewnić dziecku lub innemu choremu członkowi rodziny stosowną opiekę, to ZWOLNIENIE NIE PRZYSŁUGUJE! Labę mają tylko chore maluchy do 2 lat, które mogą być otoczone wianuszkiem opiekunów.

KRÓTKA NOTKA O e-ZLA:

Elektroniczne zwolnienia lekarskie są z nami od grudnia 2018 roku. Za pośrednictwem platformy można wysłać zarówno zwykły druk ZLA, jak i zaświadczenie „na opiekę”. 

Dzięki tej możliwości, nie trzeba się już martwić o konieczność dostarczania druku do pracodawcy czy ZUS. Wszystko odbywa się automatycznie, za pomocą systemu.

Więcej informacji o elektronicznych e-zwolnieniach znajdziecie na portalu ZUS

Mam nadzieję, że ten tekst rozjaśni nieco zawiłości związane z tematem zwolnień. Będę go aktualizować na podstawie wydarzeń bieżących. Jeśli pojawią się jakieś wątpliwości nieopisane w niniejszym wpisie- dajcie znać!

Przy okazji mam nadzieję, że nigdy nie napotykacie na żadne trudności z wystawianiem uzasadnionych Waszym stanem zdrowia zwolnień lekarskich.

W przeciwnym wypadku polecam szybką listę kontrolną „Czy masz dobrego lekarza? 21 wskazówek dla pacjentów.”