Dieta lekkostrawna: 10 zasad dla dorosłych i dzieci.

Dieta lekkostrawna to sztandarowy przykład sposobu odżywiania stosowanego w dietoterapii. Być może zdajecie sobie sprawę, z faktu, że jestem lekarzem. Lekarze zajmują się leczeniem chorób i, w powszechnym rozumieniu, w tym celu przepisują głównie serie opatentowanych przez wielkie koncerny leków. Ba! Często nawet sami lekarze zapominają, że istnieją choroby, w których, oprócz medykamentów, olbrzymią rolę odgrywa również styl życia. Czyli to, co z pacjentem dzieje się właśnie przez większość czasu, między dawkami jednego czy drugiego leku.

Dieta jako lek na chorobę– czy to w ogóle możliwe?

Rozważymy dziś czym jest dieta łatwostrawna? Kiedy ją stosujemy? Przez ile czasu? Jakie są najważniejsze zasady takiej diety? I czy może istnieją jakieś przeciwskazania do jej stosowania?

Wspominałam Wam już w poprzednim poście o znaczeniu wprowadzania 10 najważniejszych zasad diety w okresie gorączki. Takie całościowe podejście do leczenia umożliwia szybszą rekonwalescensję i zapobiega poważnym powikłaniom.

Dieta lekkostrawna to podobna historia. Na początku podrzucam infografikę, która w prosty sposób podsumowuje najważniejsze zasady diety łatwostrawnej.

DIETA LEKKOSTRAWNA- CZYM jest?

Dieta ogólna, która staje się podstawowym sposobem odżywiania dla pacjentów z różnymi dolegliwościami. Jej siłą jest to, że nie jest z założenia niedoborowa, nie eliminuje dużych grup spożywczych.

Skupia się jednak na wyborze takich produktów i takim sposobie ich obróbki, aby maksymalnie uprościć proces trawienia. Ułatwia zadanie pozyskiwania z jedzenia substancji odżywczych organizmowi, który w tym czasie zajęty jest innymi, ważniejszymi zadaniami.

DIETA LEKKOSTRAWNA- Dla KOGO?

• osoby praktycznie w każdym wieku. Z drobnymi modyfikacjami nada się dla starszego niemowlęcia, dziecka, osoby dorosłej i seniora.

DIETA LEKKOSTRAWNA- W jakich CHOROBACH?

• choroby przewodu pokarmowego (idąc od np. braków w uzębieniu, poprzez zapalenia żołądka lub jelit, na nowotworach tej okolicy kończąc)
• choroby nerek i dróg moczowych
• wiek podeszły
• pogorszenie stanu ogólnego (po zabiegach operacyjnych, urazach, nagłym zachorowaniu, również np. w gorączce- choć tu jak wspominałam można pokusić się o specjalny wariant diety łatwostrawnej)

Ważne, aby były to stany chorobowe raczej wyrównane. W zaostrzeniu tego typu schorzeń często sięgamy po inne, bardziej specjalistyczne, ale też krótkotrwałe diety.

DIETA LEKKOSTRAWNA- JAK DŁUGO należy ją stosować?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Zależy to oczywiście od wskazania do jej stosowania. Niemniej jednak, tak jak zaznaczyłam wyżej, może się okazać, że stosowanie tego sposobu odżywiania będzie zalecane przewlekle (np. u osoby starszej).

„Przypowieść o budce z sokowirówką” (niecierpliwi scrollują do kolejnego podpunktu)

Na początku posłużymy się pewną analogią. Wyobraźmy sobie, że jesteśmy właścicielami budki sprzedającej świeżo wyciskane soki na głównej nadmorskiej promenadzie. Nasi klienci są bardzo wymagający, a sprzęt, na którym pracujemy, ma już swoje lata. Ludzie przychodzą jednak do nas licząc na to, że mimo upływu czasu wciąż mamy to coś. I serwujemy jak dotychczas produkt pyszny i świeży, zapewniejący orzeźwienie i przypływ energii.

Co zrobić, aby nie stracić wiernej klienteli a cały interes kręcił się sprawnie? Musimy dbać o dobrą organizację pracy, tak aby minimalizować kolejki i szybko rozwiązywać ewentualne spory o nasz wspaniały towar. Zachowujemy wszelkie zasady BHP, regularnie serwisujemy nasze sokowirówki, używamy tylko najlepszych półproduktów. Nie możemy sobie pozwolić na braki magazynowe. A z drugiej strony nie mamy miejsca, aby pomieścić nadwyżki towaru.

Musimy też dbać o właściwy proces produkcji. Czy świeżo wyciskany sok będzie tak samo smaczny, jeśli wcześniej owoce zostaną ugotowane albo zamrożone? Czy dodanie konserwantu, który przedłuży jego trwałość wpłynie pozytywnie na odbiór naszej marki? Czy roszerzanie menu w nieskończoność będzie powodem do sławy i chwały na wieki wieków? Może warto jednak zrezygnować z nowoczesnych i modnych wybuchowych połączeń w truskawkowo-bananowo-mięsnych koktajlach okraszonych chilli. Zwłaszcza wtedy, gdy klient spodziewa się 100% jabłka?

Być może w innej sytuacji moglibyśmy sobie odpuścić, ale w tak eksponowanym miejscu, nie możemy sobie pozwolić na najmniejszy błąd. Musimy przystosować się do panujących warunków.

DIETA LEKKOSTRAWNA- Podstawowe ZASADY:

Jakkolwiek perspektywa rzucenia wszystkiego i zakupu budki z sokowirówką wydaje się kusząca, wróćmy do naszych ułomnych (okresowo) ciał.

PROBLEM: Mamy organizm, który do tej pory świetnie radził sobie z procesami życiowymi. I nagle wymaga naszej wydatnej pomocy, aby pełnić swoją rolę z zachowaniem dotychczasowych standardów. Potrzebuje natychmiastowego wsparcia. Oraz wytchnienia i spokojnego czasu na regenerację.

W związku z tym w diecie lekkostrawnej:

• Nie obciążamy przewodu pokarmowego nadmierną ilością pokarmów

Nie przejadamy się . Posiłki spożywamy 4-5 x/ dobę

• Nie obciążamy przewodu pokarmowego nieprawidłową jakością produktów

Unikamy produktów zarówno przeterminowanych/ nadpsutych, jak i wysoko przetworzonych i wypakowanych wzmacniaczami smaku, konserwantami i wszelkiej maści substancjami dodatkowymi.

• Nie obciążamy przewodu pokarmowego nieprawidłowym rodzajem stosowanego pożywienia

Nieodpowiednie będą wszelkie produkty wzdymające, pikantne, gazowane oraz długo zalegające w żołądku i jelitach. Czyli takie, które wolno się trawią.

Z założenia trudnostrawne są produkty zawierające duże ilości błonnika. Nie ma jednak stuprocentowej pewności, że tak właśnie będzie w Twoim przypadku. Nagorliwych użytkowników diety lekkostrawnej często w którymś momencie dopada problem zaparć (zwłaszcza osoby leżące). Dlatego zalecana tu ilość błonnika to i tak minimum 25 g dziennie. Z pewnością warto dostarczać go jednak np. w formie kaszy mannej/ kuskus, dojrzałych owoców oraz jak najświeższych warzyw o cienkiej skórce/ obranych.

• Nie obciążamy przewodu pokarmowego nieprawidłowym sposobem przygotowywania posiłków

Dopuszczalne są: GOTOWANIE w wodzie, GOTOWANIE na parze, DUSZENIE i PIECZENIE bez tłuszczu (w folii, naczyniu żaroodpornym). Warto niektóre grupy produktów wstępnie ROZDROBNIĆ: zmielić/ zetrzeć.

(Tu mała uwaga: tłuszcze dodajemy do już gotowych potraw, bez ich udziału w obróbce termicznej np. polewamy potrawę oliwą)

Powiedzmy to jeszcze raz i wyraźnie! Dieta lekkostrawna nie pozwala na wędzenie, smażenie, grillowanie.

• Nie obciążamy przewodu pokarmowego produktem, który ewidentnie nie służy pacjentowi, ale jest wymieniony w książce jako dozwolony. Oraz, co niezwykle istotne:

Produkt powszechnie uznawany za zdrowy to niekoniecznie produkt lekkostrawny!

Najważniejsza jest obserwacja i zdrowy rozsądek. Co z tego, że zwykle kochamy kasze gruboziarniste. Jednak w diecie lekkostrawnej są one przeciwskazane i ich stosowanie często wiąże się z dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego. Choć znów- często, to nie zawsze. Są pacjenci, którzy ich nie wyelimionowali i czują się świetnie.

UWAGA! Działa to również w drugą stronę, gdy pewne grupy produktów niedozwolonych spożywane są przez pacjentów bez uszczerbku na zdrowiu.

Jesli jesteście zainteresowani listą produktów dozwolonych i zabronionych, gdy zalecana jest dieta lekkostrawna, rzućcie okiem na tą przejrzystą grafikę Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej:

Zalecane produkty przedstawiają się całkiem apetycznie:

DIETA LEKKOSTRAWNA: 10 najważniejszych zasad

1. Stosuj umiarkowane porcje produktów
2. Optymalna ilość posiłków to 4-5 x w ciągu dnia.
3. Wybieraj produkty i półprodukty odpowiedniej jakości. O możliwie jak najkrótszym składzie, świeże i z pewnego źródła.
4. Gotuj, duś i piecz.
5. Ścieraj, miksuj i krój.
6. Postaw na produkty, które przejdą szybko przez przewód pokarmowy. Unikaj nadmiernych ilości błonnika, produktów wzdymających i tłustych.
7. Traktuj tę dietę jako pełnowartościowy sposób odżywiania, który ma dostarczyć Ci zalecaną w standardzie ilość cukrów, tłuszczów, białek, witamin i minerałów. Również dowóz energetyczny (czyli ilość kalorii) nie powinien ulegać zmianie, jeśli nie ma ku temu wskazań.
8. Przyprawiaj głównie ziołami. Nie dość, że nie podrażniają śluzówki przewodu pokarmowego, to jeszcze ułatwiają trawienie.
9. Oceniaj reakcję organizmu indywidualnie. Obserwuj, które produkty Ci służą, a które lepiej wyeliminować z jadłospisu.
10. Nie zapominaj o ruchu. Stosując aktywność fizyczną poprawisz pracę przewodu pokarmowego i uwrażliwisz komórki na działanie insuliny. To także istotne przy ograniczeniach dietetycznych w stosowaniu m.in. wielu produktów z niskim Indeksem Glikemicznym. Trzeba więc radzić sobie inaczej.

DIETA ŁATWOSTRAWNA DLA DZIECKA

Już samo gotowanie dla wybrednego malucha może być nieco traumatyczne. (O skomplikowanej relacji rodzic-dziecko przy stole też kiedyś rozprawiałam- zajrzyj, jeśli chcesz rozładować swoją frustrację na marudzącego niejadka.) A gdy dochodzą do tego jakieś ograniczenia żywieniowe, to można się tylko za głowę złapać- żeby przypadkiem nie uderzyć nią w najbliższą ścianę.

Z pomocą przychodzi nam jednak tzw. życie. Bo oto okazuje się, że produkty powszechnie stosowane w żywieniu małych dzieci są…LEKKOSTRAWNE. Tadam!
Jakie są różnice? Praktycznie żadne. Prawie wszystkie kaszki, kleiczki, musy i przecierki świetnie się nadadzą. Oprócz coraz bardziej obecnych ( na szczęście dla ogółu populacji!) na półkach sklepowych np. razowych kaszek lub produktów z dodatkami otrębów. Ale i one są często na tyle przemielone i przetworzone, że nie wywołają rewolucji w małych brzuszkach.

PODSUMOWANIE:

Dieta lekkostrawna nie jest specjalnie trudna, ani uciążliwa w stosowaniu. Nie jest to dieta niskokaloryczna czy wykluczająca z góry jakieś duże grupy produktów.

Małe „ale”

Schody zaczynają się w momencie, kiedy u pacjenta obserwujemy więcej niż jedną jednostkę chorobową. Częste sytuacje to wspomniane wcześniej wystąpienie zaparć w trakcie diety lekkostrawnej. Ale również połączenie: dieta lekkostrawna + cukrzycowa. Jest to właśnie jedno (z nie tak licznych) wskazań do wizyty u dietetyka (mimo tego, że generalnie stoję na stanowisku, że w większości sytuacji NIE potrzebujesz iść do dietetyka.)

Nie jestem również jakimś wielkim fanem gotowych jadłospisów, ale chętnych na gotowce odsyłam TU oraz TUTAJ.

Na sam koniec jeszcze apel. Dieta lekkostrawna absolutnie wyklucza możliwość stosowania alkoholu. Żadne tam „na trawienie”, ani „na lepsze filtrowanie”. Tu należy naprawdę rozważnie podejść do kwestii indywidualizacji zaleceń dietetycznych.