Co ma wspólnego CYSTA z pączkiem, czyli wysypka u dziecka (i nie tylko) SAMOUCZEK

Z doświadczenia wiem, że obecność zmian skórnych na ciele (w szczególności wysypka u dziecka) to jedna z bardziej przerażających rzeczy.

Zwłaszcza, jeśli dzieje się to wieczorową porą. I w ostatnich dniach macie na koncie zmianę płynu do płukania, zakup nowych płatków śniadaniowych, świeżo włączony syrop na kaszel oraz kontakt z zakaźnym chorym.

WYSYPKA U DZIECKA- I CO DALEJ?

Oglądasz w cieniu, oceniasz w świetle, wychodzisz do innego pokoju i spluwasz 3 razy przez lewe ramię, a wysypka ani trochę nie chce zblednąć/ zmniejszyć/ spłaszczyć się.

Czy jest to objaw infekcji? Czy dziecko po prostu się zadrapało? A może przegrzało? Być może to alergia? A jeśli tak, to na co?

W niniejszym wpisie chciałabym przybliżyć Wam umiejętność prawidłowego:

• opisywania cech charakterystycznych zmian skórnych, które wpływają na prawidłowe postawienie diagnozy

Cechy te to głównie: lokalizacja, stopień rozsiania, kolejność rozprzestrzeniania wysypki i wygląd zewnętrzny pojedynczego wykwitu.

• szufladkowania zmian skórnych.

Jest kilka typów wysypek i dobrze je znać. Choćby po to, żeby wpisać w wyszukiwarce Google’a coś więcej niż tylko „wysypka dziecko”.

• rozróżniania tych bardziej i mniej niebezpiecznych wykwitów.

Czyli w skrócie chciałabym, aby każdy z Was o każdej porze dnia i nocy potrafił rozpoznać wysypkę wybroczynową występującą przy sepsie

• dokumentowania aktualnej formy wysypki

Po co? Gdy po kolejkowej batalii rano dotrzesz do gabinetu swojego lekarza on (niemal złośliwie) zadaje rozmaite pytania, na które w momencie wizyty nie ma sensownej odpowiedzi. Bo wysypki albo wcale już nie ma albo wygląda zupełnie inaczej niż wczoraj.

Teraz trochę niezbędnej teorii:

1. NAZEWNICTWO

Wysypka= wykwit= osutka= zmiana skórna

Tych określeń używa się zamiennie. Niniejszy post zgłębia zwłaszcza zagadnienie wysypek u dzieci, ale dotyczy uniwersalnej oceny zmian skórnych. I, tak naprawdę, spokojnie można stosować zawarte tu zasady, do oceny wykwitów u dorosłych.

2. WYSYPKA U DZIECKA- ścieżka diagnostyczna

Aby prawidłowo rozpoznać wysypkę trzeba ustalić kilka rzeczy. Tak naprawdę najbardziej istotne jest określenie z jakim typem wykwitu mamy do czynienia.

Ponieważ jednak jest to równocześnie najtrudniejsze zadanie, zacznijmy od czegoś prostszego. Czyli OPISU tego, co na skórze naszym laickim okiem widzimy.

Przede wszystkim spróbujmy określić:

• ILOŚĆ– czyli, czy mamy jedną krostę, czy całą ich grupę
• LOKALIZACJĘ– czyli, na których częściach ciała obserwujemy zmiany
• WIELKOŚĆ– zarówno pojedynczej zmiany, jak i całego ich kompleksu (w wypadku wysypek mnogich)
• KOLEJNOŚĆ pojawiania się zmian, czyli gdzie zmiany pojawiły się na początku i dokąd powędrowały
• BARWĘ, a najczęstsza paleta to (idąc od najjaśniejszej do najciemniejszej) np. odbarwienie/ przejaśnienie, kolor kości słoniowej, porcelanowy, bladoróżowy, różowy, ciemnoróżowy, jasnoczerwony, krwistoczerwony, bordowy, brunatny, siniczy, czarny

W zmianach skórnych (oprócz wyżej wymienionych) istotnych jest jeszcze kilka parametrów:

–Kształt- najczęściej wykwity są linijne, okrągłe, owalne lub obrączkowate (czyli zapadnięte w części centralnej)

–Powierzchnia– w poziomie skóry, wypukła lub wklęsła.

–Gładkość– powierzchnia napięta lub z widocznym rogowaceniem a nawet łuszczeniem (otrębiastym, gdy odchodzą drobinki naskórka i drobno- oraz grubopłatowym, gdy łuszczenie jest wyraźne)

–Konsystencja– oceniamy stopień twardości zmiany

–Objawy dodatkowe: swędzenie, pieczenie, ból

Możemy wówczas podjąć próbę określenia typu wykwitu, który pojawił się na naszej skórze.

3. KLASYFIKACJA zmian skórnych

Wykwity na skórze dzielimy na pierwotne i wtórne. Pierwotne czyli niewiadomoco/ niewiadomoskąd, a wtórne są przeważnie powikłaniem tych pierwotnych (ich nadkażeniem/ rozsianiem/ pęknięciem/ wygojeniem).

Gdy w progi domu zawita wysypka u dziecka, z pomocą przychodzi nam Wikipedia. Zamieszczam screen podziału najbardziej popularnych wykwitów:

Jak widzicie rodzajów wykwitów jest sporo i czasem nawet lekarze mają problem z określeniem z jakim typem zmiany mają do czynienia.

W warunkach domowych najczęściej zetkniecie się z wykwitami pierwotnymi. Wykwity wtórne potrzebują trochę czasu, żeby pokazać swoje pełne oblicze i do tego czasu zwykle pojawiacie się już w gabinecie lekarskim.

Typowo medyczna grafika obrazująca różnice między poszczególnymi zmianami skórnymi znajduje się poniżej.

Typy zmian skórnych DLA LAIKÓW:

Z doświadczenia jednak wiem, że ten akademicki podział nie do końca trafia do wyobraźni pacjentów. Aby trochę przybliżyć wygląd poszczególnych zmian postanowiłam przyrównać je do rzeczy, które wszyscy znamy i potrafimy (w całej Polsce, jak długa i szeroka) przywołać w pamięci ich obraz.

Mowa o jedzeniu. I proszę nie miejcie mi za złe. I nie mówcie, że to obrzydliwe i obraża Wasze uczucia kulinarne. Sorry. Taki mamy temat.

Opisy poszczególnych typów zmian skórnych możecie znaleźć w artykule poświęconym osutkom na stronie Medycyny Praktycznej.

Czy to wysypka u dziecka czy osoby dorosłej, z praktycznego punktu widzenia sprawy mają się tak:

• 1. PLAMA– „NALEŚNIK” Płaska, jednolita np. naczyniak płaski, pajączek (teleangiektazja), bielactwo

• 2. GRUDKA– „KASZA” Wypukła, nieduża 1-10 mm, spoista (czyli nieco twardsza niż skóra) np. brodawka wirusowa

• 3. GUZEK (do 1 cm)/ GUZ (>1 cm)-„KLUSKA” Wypukły, spoisty np. znamię barwnikowe, nowotwór skóry

• 4. KROSTA– „PIERÓG” Grudka wypełniona ropą, np. popularny „pryszcz” w trądziku

• 5. CYSTA/ KROSTA– ” PĄCZEK Z NADZIENIEM” Guzek z rozmaitą treścią (płyn/ łój/ naskórek/ włosy) we wnętrzu np. torbiel łojotokowa=kaszak

• 6. PĘCHERZYK (do 1 cm)/ PĘCHERZ (>1 cm)- „JAJKO SADZONE” wypukły, wypełniony płynem, miękki np. pęcherzyk w opryszczce, półpaścu

• 7. BĄBEL– „PYZA” Ni to pęcherz- ni grudka. Wypukły i miękki, bez płynu. Przykładem tej zmiany jest pokrzywka.

Mam nadzieję, że takie krótkie podsumowanie przybliży Wam prawidłowe interpretowanie zmian, które widzicie na skórze.

Na koniec tej części zamieszczam zdjęcia wysypki, która może pojawić się w posocznicy, zwłaszcza w przebiegu zakażenia meningokokowego.

Szklanka znajduje się na tym zdjęciu nieprzypadkowo. Służy do wykonania testu, który ma nam odpowiedzieć na pytanie: Czy po uciśnięciu zmiany znikają, czy pozostają wciąż widoczne?

A więc mamy tu do czynienia z płaskimi, PLAMKAMI, które nie bledną po ucisku. Są to wybroczyny.

Więcej o sepsie przeczytacie u pozytywnie zakręconej Róży, „lekarza DLA dzieci”.

Wysypka + gorączka to ZAWSZE ryzykowne połączenie, proszę zachowujcie czujność. (jeśli chcecie więcej dowiedzieć się o gorączce, znajdziecie u mnie całą serię wpisów na ten temat. Szczególnie polecam ten o prawidłowej kalkulacji dawki leku przeciwgorączkowego.)

WYSYPKA U DZIECI- Dlaczego jednak warto wybrać się do lekarza?

Odpowiednia kwalifikacja wysypki jest często utrudniona. Książki książkami, ale oglądając zmiany na żywo ocenia się wiele zmiennych jednocześnie.

Lekarz będzie w stanie spojrzeć na sprawę całościowo. Zintepretuje objaw, czyli wysypkę, w kontekście całej Waszej historii zdrowotnej. Będzie zbierał dokładny wywiad, aby ustalić czas trwania wysypki i jej możliwą przyczynę.

Bardzo trudno jest zdiagnozować zmiany skórne przez telefon lub WhatsAppa. Wspomniałam jednak na wstępie o dokumentowaniu przebiegu wysypki.

Nie chodzi bynajmniej o stawianie wirtualnych rozpoznań, bez bezpośredniego badania pacjenta. Ocena dynamiki zmian wyglądu skóry w czasie, dostarcza jednak pełniejszego obrazu przebiegu danej choroby.

Co robić w wypadku trudności diagnostycznych?

Moja rada? Rób zdjęcia!

Oczywiście nie da się zdiagnozować pacjenta na podstawie nawet dobrej jakości fotek robionych telefonem ze 100 % pewnością. Ale jest to przynajmniej jakiś punkt zaczepienia. Bo coś, co dla Ciebie jest „takie różowe, trochę może czerwone, z takim bladym w środku”, może być dla lekarza zmianą możliwą do rozpoznania jednym rzutem oka i szkoda przegapić taką szansę.

Jak więc zrobić zdjęcie wysypce?

• postaraj się o ujęcie w świetle dziennym i sztucznym.
• w każdym typie oświetlenia wykonaj jedno zdjęcie z lampą błyskową a drugie bez
• zrób chociaż jedno ujęcie z daleka obrazujące lokalizację zmiany na ciele i jedno z bliska, żeby jak najlepiej uchwycić cechy opisane powyżej.
• wykonaj ujęcie „z boku”, które zobrazuje, czy zmiana znajduje się powyżej poziomu skóry, czy jest całkiem płaska

Niniejszym uznaję przyspieszony kurs dermatologii, gastronomii i fotografii za zakończony. Brawo! Jeśli dobrnąłeś do końca: piąteczka ( z plusem!)